Sorteren, zeven, classificeren, pellen, bijwerken, ontstelen

Inhoudsopgave

		Doel
		Toepassingsgebied
		Technieken, methodes en instrumenten
		a) Sorteren, zeven
		b) Classificeren
		c) Pellen
		d) Ontstelen / onttrossen
		e) Bijwerken

Doel

De meeste grondstoffen bevatten enige componenten die niet eetbaar zijn of die te veranderlijke fysieke eigenschappen hebben. Procestechnieken zoals sorteren, zeven, classificeren, pellen, bijwerken en ontstelen zijn noodzakelijk om de juiste uniformiteit van de grondstof te verkrijgen voor verdere verwerking. Metaaldetectie kan ook nodig zijn om metalen deeltjes op te sporen in de grondstof.

Toepassingsgebied

Deze procestechnieken worden breed toegepast als een eerste stap in het verwerken van fruit en groente, maar ook van vlees, eieren en vis. Het zeven van graan wordt bijvoorbeeld gebruikt in de moutindustrie om granen van gelijke grootte te selecteren voor het moutproces. Naast droog screenen/sorteren wordt er ook een nat screenen van dikke suspensies breed toegepast in de voedselindustrie om verschillende componenten te scheiden.

Technieken, methodes en instrumenten

a) Sorteren, zeven

Sorteren en/of zeven (droog en nat) is/zijn de scheiding van grondstoffen en/of dikke voedselsuspensies in categorieën op basis van vorm, grootte, gewicht, beeld en kleur. De sortering op grootte en het droog reinigen van landbouwgrondstoffen scheidt vast materiaal in twee of meerdere fracties op basis van de verschillende grootte. Dit wordt meestal gedaan door middel van een zeef of een rooster. Sortering op grootte is vooral van belang voor voedselproducten die verhit of gekoeld moeten worden. Te grote verschillen in grootte kunnen leiden tot een over- of onderverwerking van het product.

Sorteren staat ook de scheiding van sommige (niet-gewilde) bijkomende materialen (bijv. bladeren, stenen) of ongeschikte grondstoffen (onrijpe of verrotte bessen) toe. Het doel hiervan is om te verzekeren dat alleen het product met een goede kwaliteit overblijft voor verdere verwerking.

Voor sortering op grootte worden verschillende types zeven en roosters gebruikt met vaste of variabele openingen. De roosters kunnen stilstaand, roterend of trillend zijn.
Sortering op vorm kan zowel handmatig als mechanisch gebeuren met bijvoorbeeld een lopende band of een rollensorteerder.
Sorteren op gewicht is een zeer nauwkeurige methode en wordt daarom gebruikt voor de kostbaardere voedingsmiddelen (gesneden vlees, eieren, tropisch fruit, sommige groenten).
Sorteren op beeld wordt gebruikt om voedsel onder te verdelen op basis van lengte, diameter en verschijning, d.w.z. oppervlaktedefecten en hoe het voedsel op de band ligt.
Sorteren op kleur kan worden toegepast bij hoge snelheid omdat door microprocessors gecontroleerde kleursorteerders worden gebruikt.

b) Classificeren

Classificeren is het vaststellen van een aantal eigenschappen van een voedingsmiddel om zo een indicatie te krijgen van de kwaliteit van het product. Vlees wordt bijvoorbeeld gecontroleerd door inspecteurs op ziekte, vetverspreiding, grootte en vorm van het karkas. Ander geclassificeerd voedsel is bijvoorbeeld kaas en thee. In sommige gevallen wordt de classificatie van voedsel gebaseerd op de resultaten van laboratoriumanalyses.
In de wijnindustrie houdt classificatie ook de noodzakelijke indeling in van de geoogste druiven naar mate van rijpheid (bijv. op basis van het suikergehalte). Veel eigenschappen kunnen niet automatisch gecontroleerd worden. Daarom worden getrainde operatoren te werk gesteld om gelijktijdig verschillende eigenschappen te beoordelen om zo een uniform product met een hoge kwaliteit te produceren. Classificatie is duurder dan sorteren (dat alleen maar naar één eigenschap kijkt) vanwege de hoge kosten voor vakkundig personeel. Deze extra gemaakte kosten betekenen echter wel extra informatie over de grondstof. Deze informatie kan later tijdens productie operators voordelen bieden bij het instelling van de procesapparatuur.

c) Pellen

Pellen wordt vooral geassocieerd met het verwijderen van de schil van groenten en van de dop van cacaobonen. Het wordt ook toegepast in het maalproces van sojabonen. Het gemak van het pellen van groenten hangt af van de dikte en stijfheid van het omhulsel. Voor het pellen kan gebruik worden gemaakt van natte en droge methoden. De natte methode houdt in: een aantal uur in water weken van groenten, draineren, drogen, malen en daarna met lucht blazen om het omhulsel te verwijderen. Bij de droge methode wordt bij zaden, die door met amaril overtrokken walzen worden gevoerd om zo het oppervlak af te schaven, olie gemengd. Dit is een gangbare praktijk bij groenten die een speciaal hard omhulsel hebben.

Het pellen van sojabonen wordt altijd vooraf gegaan door een verhittingsfase, wat de verwijdering van het omhulsel vergemakkelijkt. Om de dop van cacaobonen te verwijderen, worden de bonen eerst gebroken tussen verstelbare en getande walsen. De gebroken stukken worden vervolgens gescheiden in fracties door te zeven. Iedere fractie wordt behandeld met een luchtstroom die de lichte delen van de dop wegleidt. Dit breek- en blaasproces wordt ook wel wannen genoemd.

d) Ontstelen / onttrossen

Ontstelen wordt vooral geassocieerd met het verwijderen van druivensteeltjes, afhankelijk van het soort wijn dat wordt geproduceerd. Ook in de groentesector worden het ontstelen/onttrossen toegepast. Zo worden sperziebonen middels ronddraaiende trommels losgeslagen van de stammen en stelen. Vervolgens gaan de bonen verder in de productielijn.

e) Bijwerken

Bijwerken is het verwijderen van oneetbare gedeelten of gedeelten met een defect of het snijden van grondstof tot een grootte die gepast is voor de verdere verwerking. Bijwerken kan manueel of door roterende messen. Ook dit wordt in de groentesector veel toegepast omdat niet verteerbare delen van de planten moeten worden verwijderd. Sperziebonen moeten bijvoorbeeld worden ontpunt tijdens de verwerking.

Naam:
Email:
Functie:
Bedrijf:

Naam:		Email:
Functie:		Bedrijf: