Hauptartikel
Datenbank > Finanz & Industrie > Fischverarbeitung Niederlande > Rund- und Plattfischindustrie
Dieser Artikel ist noch nicht auf Deutsch vorhanden

Rond- en platvisindustrie

Inhalt
 Beschrijving van de sector
 Omvang en structuur van de sector
 Werkgelegenheid
 Grondstof
 Markt
 Perspectief

Beschrijving van de sector

De sector bestaat overwegend uit bedrijven die zijn gespecialiseerd in de verwerking en afzet van rond- en platvis uit de Noordzee. De meeste bedrijven kopen verse grondstoffen in op de Nederlandse afslag waarna bewerkingsactiviteiten zoals fileren, paneren en diepvriezen meestal binnen het eigen bedrijf plaatsvinden. Diepgevroren en verse tong- en scholproducten nemen het grootste gedeelte van de sectoromzet voor hun rekening. De afzet is vooral gericht op markten in andere EU-landen, met name Italië, België, Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Spanje.
Verschillende platvisbedrijven hebben hun assortiment uitgebreid met andere soorten dan platvis. Dit betreft meest geïmporteerde soorten zoals gekweekte Vietnamese meerval (Pangasius), platvis uit China (Yellow fin sole) en zalm.

Omvang en structuur van de sector

In de rond- en platvissector zijn ruim 70 bedrijven werkzaam die gezamenlijk een omzet van bijna 700 miljoen euro hebben. Ruim de helft van de bedrijven haalt een omzet tussen de 5 en 25 miljoen euro. De vier grootste bedrijven hebben een omzet tussen 50 en 100 miljoen euro. Ze hebben gezamenlijk een marktaandeel van ruim 25%.

Tabel 1 Aantal ondernemingen en bedrijfsomzet naar bedrijfsgrootte (in %)
Ondernemingsklasse in miljoen euro percentage van
Ondernemingen (N=72) Omzet (695 miljoen euro)
- 1 8 -
1 - 5 22 4
5 -25 57 59
25 - 12 38
Totaal 100 100


De sectoromzet is sinds 2000 gestagneerd. De omvang van de gespecialiseerde platvisindustrie is fors gedaald. Dit beeld geldt ook voor een aantal belangrijke platvisbedrijven. Volumegroei is hoofdzakelijk gerealiseerd door verwerkers van geïmporteerde grondstof. Qua aantal domineren zelfstandige ondernemingen in de sector. Een van de toonaangevende bedrijven heeft een buitenlandse eigenaar.
Bij het grootste deel van de bedrijven zijn verwerking- en groothandelsactiviteiten volledig geïntegreerd. Op enkele fileerbedrijven na zijn alle bedrijven zijn actief op de exportmarkt. Ook op de binnenlandse markt is 90% van deze bedrijven actief.

Tabel 2 Groothandelsactiviteiten per afnemerscategorie
Percentage van de bedrijven (in %) (N=72)
Exportactiviteiten: 85
- visindustrie 15
- importeurs 70
- visdetailhandel 10
- grootwinkelbedrijven 45
- grootverbruikbedrijven 10
Binnenlandse afzet: 90
- levensmiddelengroothandel 15
- visdetailhandel 25
- grootwinkelbedrijven 5
- grootverbruikbedrijven 10
- binnenlandse visverwerkers en visgroothandel (interne leveringen) 65

De productie vindt voor 60% plaats in eigen bedrijf. Ongeveer 15% is uitbesteed bij andere bedrijven in Nederland en 25% van de eindproducten wordt ingevoerd.

Tabel 3 Organisatie van de verwerkingsactiviteiten (in %)
Plaats van verwerking Percentage van
Bedrijven (N=72) Omzet (695 miljoen euro)
Verwerking in eigen bedrijf 60 100
Verwerking door gelieerde bedrijven in Nederland 4 10
Uitbesteed aan andere bedrijven in Nederland 11 65
Verwerking door gelieerde bedrijven in het buitenland 4 10
Omzet in producten die niet zelf zijn verwerkt 23 60
Totaal 100

Ongeveer 85% van de productie wordt afgeleverd in groothandelsverpakking. De producten in consumentenverpakking bestaan voor het grootste deel uit diepvriesproducten.

Tabel 4 Samenstelling van de productie naar type verpakking van het eindproduct
Type product Percentage van
bedrijven (N=72) omzet (695 miljoen euro)
Verse producten 56
- grootverpakking 75 55
- consumentenverpakking 10 1
Diepvriesproducten 44
- grootverpakking 65 31
- consumentenverpakking 30 13
Totaal 100

Werkgelegenheid

In de rond- en platvisindustrie werkten in het jaar 2005 rond 2.420 personen. Dat is gemiddeld 34 werknemers per bedrijf. Een kwart van de werknemers werkt bij ondernemingen met meer dan 25 miljoen euro omzet. Het gemiddelde aantal tijdelijke krachten bedraagt bijna 14% van het totaal aantal werknemers. Zowel het aantal werknemers bij de grootste bedrijven en de inzet van tijdelijke krachten was in 2000 beduidend hoger.

Tabel 5 Werkgelegenheid en bedrijfsomvang naar bedrijfsgrootte
Ondernemingsklasse in miljoen euro Aantal vaste krachten Gemiddeld aantal tijdelijke krachten Totaal arbeidskrachten Totaal %
- 1 63 6 73 3
1 - 5 69 24 92 4
5 - 25 1.269 360 1.646 68
25 - 50 219 49 275 11
50 -
277 42 333 14
Totaal 1.940 480 2.420 100

Het percentage arbeidskrachten buiten de directe productietaken is ongeveer 13. Dit percentage ligt duidelijk onder het gemiddelde van de totale visverwerking (20%).

Tabel 6 Aantal arbeidskrachten verdeeld in productiewerk en indirecte arbeid
Arbeidskrachten Percentage
Direct productiewerk 2.110 87
Indirecte arbeid 310 13
Totaal 2.420 100

Een groot deel van de rond- en platvissector is gebonden aan seizoenmatige fluctuaties in het aanbod van platvis op de afslagen. Vandaar dat het aantal arbeidskrachten kan variëren van circa 2.100 in de rustige maanden tot 2.335 de piekperiodes met veel aanvoer. Dit betekent dat ongeveer 14% van de maximale personeelsbezetting flexibel inzetbaar is.

Tabel 7 Tijdelijke arbeidskrachten en seizoeninvloed
Tijdelijke krachten Vaste krachten Totaal
Minimale bezetting 165 1.940 2.110
Maximale bezetting 555 1.940 2.500
Gemiddelde bezetting 480 1.940 2.420

De omzet per werknemer ligt rond 300.000 euro. De toegevoegde waarde van de rond- en platvisindustrie wordt geschat op 80 miljoen euro. Dat is gemiddeld 11% van de totale omzet. De toegevoegde waarde per werknemer is ongeveer 34.000 euro. Dit is benedenhet gemiddelde van de verwerkende industrie.

Grondstof

Belangrijkste grondstoffen voor de platvisindustrie zijn schol, tong, kabeljauw en andere rond- en platvis die voor een groot deel via de Nederlandse afslagen wordt aangekocht. De totale aanvoer van vis is sinds 2000 gedaald met 26%. De aanvoer van schol was in 2005 30% langer. Dit niveau van 42.000 ton is minder dan de helft van de hoeveelheid schol die in het topjaar 1989 werd aangevoerd. Ook de aanvoer van tong was in 2005 lager dan in 2000. De aanvoer van kabeljauw is sinds 1996 gedaald met een factor 3.

Tabel 8 De ontwikkeling van de visaanvoer op Nederlandse afslagen (ton aanvoergewicht)
1996 2000 2005
Tong 18.100 18.400 13.000
Schol 58.700 59.100 42.200
Kabeljauw 22.000 15.000 6.800
Totaal vis 137.000 125.000 92.500
Bron: Nederlandse visafslagen.

De aanvoer van rond-platvis in Nederlandse havens is minder gedaald dan de Nederlandse quota. Dit is te danken aan schepen onder Engelse, Belgische en Duitse vlag met regelmatige aanvoer in Nederlandse havens. Daarmee werd de daling van de aanvoer door Nederlandse schepen gedeeltelijk gecompenseerd. De achteruitgang van de kabeljauwvangst op de Noordzee werd de laatste jaren enigszins gemaskeerd door de aanvoer van kabeljauw uit andere gebieden. Toch is de toevoer van grondstoffen in Nederlandse havens verder verslechterd.
Voor een deel van de industrie zijn er weinig directe alternatieven omdat de sector sterk gebonden is aan vers aangevoerde vis. Het aantal belangrijke bedrijven dat nog voor meer dan 90% afhankelijk van platvis is beduidend kleiner geworden. Ook de afhankelijkheid van Noordzee-vis is duidelijk minder geworden dan tien jaar geleden. Sommige platvisbedrijven hebben hun assortiment kunnen verbreden met andere soorten zoals rondvis, zalm en zoetwatervis. Daarnaast zijn nieuwe bedrijven in opkomst die voornamelijk ingevoerde vis verwerken.
De inkoopprijzen voor de visindustrie zijn fors gestegen. Afslagprijzen van rond- en platvis variëren sterk al naar gelang het aanbodniveau in Nederland en West-Europa. De gemiddelde afslagprijzen voor schol en tong sinds 2000 respectievelijk met 16 en 21% omhooggegaan. De kabeljauwprijs is 6% gedaald.

Markt

Ongeveer 85% van de afzet wordt geëxporteerd naar het buitenland. Belangrijke producten zijn diepgevroren platvisfilets en tongproducten met Italië als belangrijkste markt. De binnenlandse markt blijft van relatief ondergeschikt belang. Dit beeld is nauwelijks veranderd sinds 2000.

Tabel 9 Bestemming van de producten van de visverwerkende industrie en visgroothandel
Bestemming Omzet miljoen euro Omzet percentage
Export 584 84
Binnenlandse afzet 21 3
Interne leveringen 90 13
Totaal 695 100

Ruim 80% van de export wordt via buitenlandse importeurs en groothandelaren op de markt gebracht. Er is een hevige prijsconcurrentie tussen de rond- en platvisbedrijven om deze klantengroep. De afhankelijkheid van buitenlandse importeurs en groothandelaren is sinds 2000 nauwelijks gewijzigd.

Tabel 10 Bestemming van de geëxporteerde producten naar type van afnemer
Bestemming Omzet miljoen euro Export percentage
Levering aan importeurs en visindustrie 488 83
Levering aan detailhandel 78 13
Levering aan grootverbruik 19 3
Totaal 584 100

De bedrijven hebben gemiddeld geen sterke marktpositie. De prijs van eindproducten is volgens 90% de meeste bedrijven niet of nauwelijks stuurbaar en volledig bepaald door de afslagprijs en door belangrijke klanten. De helft van de bedrijven denkt dat veranderingen in de inkoopprijs wel kunnen worden doorberekend aan de klanten.

Tabel 11 De belangrijkste prijs bepalende factor (opinie van de bedrijfsleiding)
De prijs wordt vooral bepaald door Aantal bedrijven (in %)
Belangrijke afnemers ++
Afslagprijzen ++
Concurrenten -
Eigen prijsbeleid -
Totaal 100
Verklaring tekens: -: <33%, + tussen 33 en 66%, ++: meer dan 66% van de antwoorden.

Perspectief

Het merendeel van de bedrijven die erg afhankelijk zijn van Noordzee-vis heeft een negatief beeld van de recente ontwikkelingen. Er is uiteraard vooral onzekerheid over de grondstoffenvoorziening. Ongeveer 70% van de bedrijven constateert een verslechtering van de marge. Opvallend is dat onder deze moeilijke omstandigheden bij meer dan de helft van de bedrijven het de financiële positie blijkbaar niet verslechterd is. Dit geld ook voor de beoordeling van de concurrentiepositie ten opzichte van buitenlandse aanbieders.

Tabel 12 Belangrijkste ontwikkelingen sinds vijf jaar geleden (in %)
Beter Gelijk Slechter Totaal
Grondstofvoorziening - - ++ 100
Personeelsaanbod - ++ - 100
Marge - - ++ 100
Bedrijfswinst - + + 100
Financiële situatie - +
- 100
Concurrentiepositie - + + 100
Verklaring tekens: -: <33%, + tussen 33 en 66%, ++: meer dan 66% van de antwoorden.

De aanvoer van platvis, zowel wat betreft de prijs als het volume, wordt op dit moment als de belangrijkste bedreiging gezien door veel bedrijven. De aanvoer hiervan wordt beheerst door het vangstresultaat op de Noordzee en door de gelimiteerde Europese vangstquota. De TACs en daarmee de Nederlandse quota voor Noordzee-schol, -tong en - kabeljauw voor 2006 zijn respectievelijk 25, 7 en 45% lager dan in 2001. In de eerste jaren na 2006 kunnen de vangstmogelijkheden nog verder worden beperkt in het kader van het aangekondigde herstelplan voor platvis. Ook de beoordeling van de tongstand was in 2006 negatief.

Tabel 13 TACs (Total allourable catches) van meest relevante vissoorten voor visverwerkende industrie (ton)
Soort 1995 2001 2006
Tong TAC Noordzee 30.000 19.000 17.700
Schol TAC Noordzee 107.000 77.000 57.400
Kabeljauw TAC Noordzee 109.000 41.000 23.200
Wijting TAC Noordzee 57.000 22.000 23.800
Bron: EC.

Uit het LEI-panel blijkt dat verder worden als bedreiging beschouwd:
  • de prijsconcurrentie met collegabedrijven in Nederland;
  • snel toenemende concentratie bij retailers en inkoopcentrales;
  • onvolkomen spreiding van de aanvoer over het jaar;
  • onvoldoende spreiding van de aanvoer binnen een week;
  • onvoldoende informatie over te verwachten aanlandingen bij Nederlandse afslagen;
  • onvoldoende kwaliteitsbeheersing in de keten;
  • de regelgeving met betrekking tot importvis.
De komende jaren zullen in het licht staan van initiatieven om duurzame visserijmethodes te bevorderen in het kader van het nieuwe structuurfonds. Naar verwachting zal dit ook aangrijpingspunten bieden voor de verwerkende industrie.

bron: LEI; informatie: lei@wur.nl

forumBeantworten Sie diesen Artikel
Alle Felder sind benötigt. IIhre persönlichen Informationen werden nicht auf unserer Website angezeigt. Hyfoma liefert keine Maschinen, aber bezieht nur auf die Firmen, die Maschinen liefern. Die meisten Lieferanten verzeichneten Maschinen für die Lebensmittelindustrie und produzieren keine Nahrungsmittel.

Name: Email:
Funktion: Firma: